Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), enflasyon hesaplamalarına yönelik tenkitlere karşılık verdi. Kurumdan yapılan “Son Devirde Kamuoyuna Yansıyan ve Gerçeklerle Bağdaşmayan Haberlere Ait Kamuoyu Duyurusu” başlıklı yazılı açıklamada, şöyle denildi:
“08.07.2024 tarihinde düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyunun Tüketici Fiyat Endeksi hesaplamaları konusunda bilgilendirilmesi amaçlanmıştır. Lakin, toplantı sırasında sorulan bir soruya verilen cevabın bağlamından koparılarak haberlere yansıtıldığı görülmüştür. Toplantıda sorulan “Fiyatlar ne vakit ucuzlayacak?” sorusuna verilen kapsamlı karşılık içerisinde geçen “yüzde 45 ile yüzde 75 enflasyon ortasında can yakıcılığı açısından pek bir fark bulunmamaktadır” sözü, yüzde 45 oranında bir enflasyonun da halk için hayli yüksek ve zorlayıcı olduğunu vurgulama hedefi taşımaktadır. Bu oranlar ortasında değerli bir fark olduğu muhakkaktır, lakin her iki oran da ömür maliyeti üzerinde önemli olumsuz tesirler yaratmaktadır. Burada anlatılmak istenen “Fiyatların ucuzlaması için enflasyonun negatife dönmesi, olağan ki bundan evvel tek haneli düzeylere düşmesi gerektiğidir.”
’12 ANA HARCAMA KÜMESİ VAR’
TÜFE sepetinde 2024 yılı prestijiyle 12 ana harcama kümesi altında, 43 harcama kümesi yer almaktadır. Bu harcama kümeleri altında ise 90 alt harcama kümesi bulunmaktadır. Alt harcama kümelerinin altında yer alan 143 temel başlıkta ise 406 unsur ve bu unsurlar altında 913 adet unsur çeşidi bulunmaktadır.
Bu kapsamda, TÜFE sepetindeki değişim oranları her ay 12 ana harcama kümesi, 43 harcama kümesi, 90 alt harcama kümesi ve 143 temel başlık seviyesinde yayımlanmaktadır. Avrupa İstatistik Ofisi (EUROSTAT) tarafından yayımlanması beklenen en ayrıntılı seviye ise temel başlık seviyesidir. Kurumumuz tarafından temel başlık seviyesinde endeks değişimleri memleketler arası beklentilere en uygun biçimde kamuoyu ile paylaşılmaktadır.
‘TÜİK ŞEFFAF BİR KURUM’
Bu bağlamda TÜİK dünyadaki en şeffaf resmi istatistik kurumlarından biridir. Bir köşe muharriri tarafından, Kurumumuzca en son Nisan 2022’de yayımlanmış olan kimi unsur fiyatları, tekrar Kurumumuz tarafından hali hazırda yayımlanmakta olan temel başlık düzeyinde fiyat endeksleri ile genişletilerek günümüze ait ortalama fiyat hesaplamalarının yapıldığı sav edilmektedir.
Bahsi geçen aldatıcı sonuçların kimi çevreler tarafından manipülasyon aracı olarak kabul görmesi sonucunda, bilimsel açıdan TÜFE’ye tenkit getiremeyen ilgili çevrelerin 143 temel başlık içinden cımbız ile seçtikleri birkaç başlığa dair şuurlu yahut bilinçsiz biçimde aldatıcı beyanlarının devam ettiği müşahede edilmektedir.
Bunun yanı sıra, ilgili köşe muharriri tarafından yapılan hesaplama bilhassa bir temel başlık altında birden fazla unsurun ve unsur çeşidinin bulunduğu durumlarda büsbütün yanılgılı çıkarımlara neden olmaktadır. Örneğin, “06212-Doktor muayene ücreti” temel başlığı için de bu durum geçerlidir. Bu temel başlık, “Muayene iştirak hissesi (Devlet, Uzman Dr.)”, “Doktor muayene fiyatı (Özel, Uzman Dr.)”, “İlaç iştirak payı” ve “Doktor muayene fiyatı (Muayenehane, Uzman Dr.)” üzere bireylerin bütçelerinde farklı harcama hisselerine sahip madde çeşitlerinden oluşmaktadır. Devlet hastanesi muayene iştirak ve ilaç katkı hisseleri, doktor muayene ücreti (özel hastane) ve doktor muayene ücreti (muayenehane) üzere başka eser çeşitlerine oranla daha yüksek harcama hisselerine sahiptir.
Öte yandan, ilgili temel başlık seviyesinde hesaplanan fiyat ve değişim oranı matematiksel olarak sadece uzman doktor muayene ücretindeki değişimi tabir etmemektedir. Hasebiyle, ilgili köşe müellifinin, devlet ve özel dal tarafından sunulan ilgili sıhhat hizmetlerinin tamamı birebir fiyat seviyesinde değişim göstermişçesine toplulaştırılarak hesapladığı ve kelamda TÜİK’e ilişkin husus fiyatları üzere açıkladığı sayılar kusurlu yaklaşımlar barındırmaktadır.
Bu cins manipülasyonlara mahal verilmemesi ismine dünyanın önde gelen ülkelerinin hiçbirinde unsur seviyesinde tüm fiyatlar hesaplanmamakta ve yayımlanmamaktadır.
‘MADDE FİYATI YAYINLAMAMA KARARI İSABETLİ’
İlgili köşe müellifi tarafından eksik ve aldatıcı bilgiler üretilerek unsur fiyatı sonuçlarına ulaşılmaya çalışılması sonucunda ortaya çıkan tartışmalar, Türkiye İstatistik Kurumu’nun, Avrupa Birliği’ne üye ve aday ülkeler, EFTA ülkeleri, ABD ve Kanada’da olduğu üzere seçilmiş homojen unsurlar haricinde kalan eserlerin fiyatlarının yayımlanmaması kararının ne kadar isabetli bir karar olduğunu bir sefer daha ortaya koymuştur.
(EKONOMİ SERVİSİ)